Eens in de zoveel tijd komt er een begrip overwaaien uit het Engels wat opeens iedereen lijkt te gebruiken. Zo ook het woord ‘bias’. Dit Engelse woord wordt de laatste tijd steeds meer in Nederland gebruikt. Tijd om uit te zoeken wat het precies betekent. Wij zoeken het voor je uit én geven je voorbeelden van bias in de Media.
Wat betekent bias?
Het woord bias wordt in het Nederlands vertaald als: vooroordeel, vooringenomenheid, neiging. Met bias wordt vaak bedoeld dat er meerdere factoren zijn die een objectieve interpretatie in de weg staan. Wetenschappelijke bias wil zeggen dat de interpretatie van studieresultaten verstoord kan worden. Culturele bias is het interpreteren van fenomenen door de bril van een eigen cultuur. In een onderzoek kan bias een vertekening van de onderzoeksresultaten zijn. Wanneer er een vervormend effect optreedt bij het onderzoeken, beoordelen of analyseren van iets als gevolg van vooringenomenheid of beïnvloedende factoren waar geen rekening mee werd gehouden in het oorspronkelijke onderzoeksopzet, wordt er gesproken van bias.
Bias in de media
Journalistiek is gebonden aan normen en waarden. Hieronder vallen, de waarheid, nauwkeurigheid, eerlijkheid, verantwoording en onpartijdigheid. Helaas gebeurt dit niet altijd. Het nieuws kan namelijk behoorlijk biased zijn. Dit hoeft geen slechte zaak te zijn, maar als het verborgen is en wordt ingezet om het publiek te misleiden, te manipuleren en te verdelen is het niet juist. Wij zetten een aantal vormen van media bias op een rij, zodat jij ze kunt herkennen.
Spin
Spin is een media bias dat vage, dramatische of sensationele taal betekent. Journalisten kunnen doormiddel van hun taalgebruik een eigen draai aan het verhaal geven. Hiermee wijken ze vervolgens af van objectieve meetbare feiten. Door spin wordt je zicht als lezer troebel en krijg je geen precies beeld van wat er is gebeurd. Spin werd in eerste instantie gebruikt door advertentiebureaus om een product te promoten. Deze tactieken zie je nu ook terug in de media.
Niet-onderbouwde claims
Het kan zijn dat je soms beweringen tegen komt in de media zonder dat er bewijs bij staat dat deze beweringen kloppen. Deze beweringen kunnen wel erg echt lijken. Journalisten doen dan uitspraken die feitelijk lijken te zijn, maar waar geen specifiek bewijs voor is. Probeer daarom altijd alles kritisch te lezen. Als iets beweerd wordt, moet er ook bewijs voor gegeven worden.
Meningen die gepresenteerd worden als een feit
Soms gebruiken journalisten subjectieve taal onder het mom van objectieve berichtgeving. Zelfs wanneer een mediakanaal een artikel presenteert als een feitelijk en objectief nieuwsstuk, kan het subjectieve uitspraken of taal bevatten. Een subjectieve verklaring is er een die is gebaseerd op persoonlijke meningen, aannames, overtuigingen, smaken, voorkeuren of interpretaties. Deze verklaring geeft de werkelijkheid van de schrijver weer en wat hij/zij veronderstelt dat de waarheid is. De verklaring is dus gekleurd door hun perspectief of lens en kan niet worden geverifieerd door feiten en cijfers.
Sensationeel/emotioneel
Sensatiezucht is een vorm van mediabias waarbij informatie wordt gepresenteerd op een manier die een schok of diepe indruk maakt. Dit wordt al vaak in de kop van een artikel toegepast. Veel online media gebruiken heftige koppen voor hun artikelen zodat er door zo veel mogelijk mensen op wordt geklikt. Dit sensationele taalgebruik is vaak erg dramatisch en het gaat ten koste van de nauwkeurigheid of de werkelijkheid van het verhaal. Het is alleen maar bedoeld om de lezer te misleiden of om een sterke reactie uit te lokken.
Eén kant van het verhaal
Dit is een mediabias waarbij de journalist slechts één deel van het verhaal vertelt. De journalist kan bewust een ander perspectief negeren. Bijvoorbeeld om die hun eigen kant van het verhaal te ondersteunen. De lezer krijgt dus niet het hele verhaal te lezen en kan daardoor ook geen goede mening vormen.
Bias door weglaten
Dit is misschien wel de heftigste manier van bias. Mediaplatformen kiezen ervoor om bepaalde verhalen niet te behandelen of bewust informatie weg te laten die een alternatief standpunt ondersteunen. Dit doen ze om bijvoorbeeld een politieke agenda te dienen. De krant die jij graag leest, besluit dus om een bepaald onderwerp niet te bespreken. Hierdoor weet jij als lezer niet eens dat dit onderwerp bestaat.
Het (bewust) weglaten van bronnen
Een informatief en evenwichtig artikel moet de achtergrond en context van een verhaal geven en moet benoemen waar deze informatie vandaan komt. Deze bronnen moeten dus ook vermeld staan in het artikel. Verslaggevers hebben het bijvoorbeeld wel eens over ‘voor- of tegenstanders van iets’ zonder te benoemen waar ze deze informatie hebben gevonden. Journalisten moeten zich er daarom van bewust zijn dat ze soms tweedehands informatie aanbieden. De uitspraken die ze doen zonder bronnen hoeven niet onwaar te zijn, maar zijn zo wel een stuk minder betrouwbaar.
Iedereen is biased
Iedereen is bevooroordeeld. Het is een onderdeel van de menselijke natuur om perspectieven, voorkeuren, vooroordelen, neigingen en partijdigheden te hebben. We zijn allemaal bevooroordeeld in de richting van dingen die ons gelijk geven. We neigen naar informatie die onze bestaande overtuigingen bevestigen. We zijn bevooroordeeld ten opzichte van de mensen of informatie die ons ondersteunen, ons er goed laten uitzien en onze oordelen en deugden bevestigen. Maar soms kan vooringenomenheid – vooral media-vooringenomenheid – voor ons onzichtbaar worden en dat kan gevaarlijk zijn. Redacteuren en journalisten neigen vaak naar sterke citaten en heftige foto’s om hun verhalen extra spannend te maken. Het is daarom goed bewust te zijn van het feit dat ook mediaplatformen en journalisten biased zijn.
